Een negatief zelfbeeld is niet alleen vervelend voor jezelf, maar ook voor de mensen om je heen. Een goede reden dus om er echt mee aan de slag te gaan en een einde te maken aan je onzekerheid. In deze blog beschrijf ik vijf stappen die je kunt nemen om je denkpatronen te veranderen en positiever over jezelf te gaan denken.

Hoe kijk jij naar jezelf? Wat zijn jouw denkpatronen? Wat denk jij als je ’s morgens in de spiegel kijkt? Ben je trots op jezelf? Ben je tevreden met hoe je bent? Of vind je het maar zo zo? Wordt je er misschien zelfs helemaal niet blij van als je nadenkt over wie je bent en hoe je eruit ziet? In dat geval is je zelfbeeld eerder negatief dan positief.

Grote gevolgen voor jezelf èn de mensen om je heen

Een negatief of een minder positief zelfbeeld kan grote gevolgen hebben. Dat gebeurt niet bij iedereen op dezelfde manier. Het kan zijn dat je negatieve denkpatronen en zelfbeeld ervoor zorgt dat je je  heel onzeker voelt, en weinig zelfvertrouwen hebt. Het kan ook zijn dat je je hierdoor somber voelt, of juist gestrest, dat je bang bent om te falen en dingen altijd perfect wil doen.

Wat veel mensen vaak niet door hebben, is dat hun negatieve denkpatronen en zelfbeeld ook gevolgen heeft voor de mensen om hen heen. Als een onzeker iemand bijvoorbeeld een voorstel doet om een uitstapje te maken of aanbiedt om iemand te helpen, zal dat voorstel door die onzekerheid waarschijnlijk heel anders op andere mensen overkomen dan een voorstel van iemand die niet onzeker is. En als bijvoorbeeld een moeder heel negatief denkt over zichzelf, heeft dat waarschijnlijk ook effect op de manier waarop haar kinderen over zichzelf denken en praten.  Een extra reden dus om wat aan je denkpatronen te doen.

Stappenplan

Het kan zijn dat je er zo aan gewend bent om in meer of mindere mate negatief te denken over jezelf, dat je het bijna normaal vindt en je je eigenlijk niet zo gemotiveerd voelt om er wat aan te doen. Bovendien, wat zou je dan moeten doen? Weet je hoe lastig het is om dat te veranderen?

Dat laatste zal ik niet ontkennen. Als je al jarenlang op een bepaalde manier denkt over jezelf, dan heb je dat niet in één dag veranderd. Het veranderen van de manier waarop je naar jezelf kijkt, heeft tijd nodig, en energie. Maar het is zeker mogelijk, en het is de moeite zeker waard! Hieronder beschrijf ik een aantal stappen die je kunt nemen op de weg naar een positiever zelfbeeld. Je kunt het zien als een routekaart, al is het niet zo dat je deze stappen persé in deze volgorde moet afleggen, een andere volgorde kan ook prima zijn en soms kun je ook aan meerdere stappen tegelijkertijd werken.

Stap 1: Duik in je verleden

Een negatief zelfbeeld ontstaat nooit zomaar. Er is geen kind dat zomaar vanuit zichzelf op het idee komt om ontevreden te zijn met hoe het eruit ziet en hoe het in elkaar zit. Als een kind toch zulke denkpatronen heeft ontwikkeld, dan is daar altijd een reden voor. Misschien werd er door de ouders bewust of onbewust veel kritiek geuit of werd het kind op school door klasgenootjes gepest.

Als jij in meer of mindere mate een negatief zelfbeeld hebt, dan is het goed om voor voor jezelf eens na te gaan hoe en wanneer dat bij jou is ontstaan. Hoe kijk jij terug op je verleden? Heb je enig idee wanneer bij jou deze manier van denken is ontstaan, en welke gebeurtenis(sen) daarvoor de aanleiding waren?

Wanneer ik met cliënten een TotalBalance coachtraject of een Bouwstenen Coachtraject doorloop, is een belangrijk onderdeel van het traject dat we stilstaan bij hun verleden. Vaak komen er dan nog dingen boven waarvan ze zich niet bewust waren dat het nog steeds impact heeft. Juist die bewustwording en verwerking hiervan helpt om op een andere manier naar zichzelf te gaan kijken.

Stap 2: Herken die negatieve stem in je hoofd

Hoor jij ook vaak zo’n stemmetje in je hoofd die je vertelt wat je wel en niet hoort te doen? Zo’n stemmetje die altijd kritiek heeft op de manier waarop je dingen doet? Die altijd wel iets negatiefs te vertellen heeft als je in de spiegel kijkt? Bijna alle mensen ontwikkelen in hun jeugd zo’n stemmetje, al roept die bij de een wat harder en negatiever dan bij de ander. Dit stemmetje wordt ook wel de innerlijke criticus genoemd.

Tijdens je jeugd kan zo’n stemmetje je heel goed helpen. Als een ouder een kind bijvoorbeeld meermalen heeft gewaarschuwd om niet van zijn stoel af te gaan tijdens het eten, neemt dat stemmetje die waarschuwing over. Zodra een kind toch de aandrang voelt om van zijn stoel af te gaan, vertelt het stemmetje dat dat niet de bedoeling is, waardoor de ouder niet meer hoeft te waarschuwen. In dit geval is dat positief, maar op andere momenten kan dat minder positief uitwerken, bijvoorbeeld doordat dat stemmetje steeds weer herhaalt wat pesters op school hebben gezegd. Zo kunnen dingen die je in het verleden hebt meegemaakt, nog steeds doorwerken in het heden.

Om hier wat aan te doen, is bewustwording een eerste stap. Natuurlijk valt daar nog veel meer over te zeggen, maar het helpt al enorm als je je bewust wordt van het feit dat dat stemmetje er is, èn dat het niet altijd gelijk heeft.

Stap 3: Ontdek hoe je in elkaar zit

Een derde belangrijke stap op weg naar een beter zelfbeeld is om eens echt goed naar jezelf te kijken. Hoe steek jij precies in elkaar en waar ben jij nu precies goed in? Er zijn allerlei persoonlijkheidstesten beschikbaar die je kunnen helpen om daar een beter beeld van te krijgen. Zelf maak ik in mijn praktijk gebruik van de mini-DISC test, die een mooi overzicht geeft van je persoonlijkheidssterkten. Deze test is ook onderdeel van het TotalBalance traject. Daarnaast kijk ik met cliënten ook altijd naar hun talenten. Wat vind je leuk om te doen en ben je ook echt goed in?

Dat betekent ook automatisch dat er bepaalde persoonlijkheidskenmerken zijn die niet op jou van toepassingen zijn en dat er bepaalde talenten zijn die jij duidelijk niet hebt. Maar als jij je bewust bent van je eigen sterkten en talenten, is dat helemaal geen probleem. Albert Einstein schijnt ooit te hebben gezegd: “Iedereen is een genie. Maar als een vis wordt beoordeeld op zijn vaardigheid om in bomen te klimmen, zal hij zichzelf zijn hele leven als een mislukkeling beschouwen.” En zo is het maar net.

Stap 4: Doe dingen die bij je passen

Net zoals de vis in het citaat van Einstein, is het lastig om positief over jezelf te denken als je dingen doet die eigenlijk helemaal niet passen bij wie je bent. Iemand die bijvoorbeeld heel introvert is, komt waarschijnlijk niet echt tot zijn recht in een grote groep. Als je je eenmaal bewust bent van hoe jouw persoonlijkheid in elkaar steekt, kun je erover nadenken welke activiteiten en welke omstandigheden het beste bij je passen. Bij de mini-DISC test die ik in mijn praktijk gebruik, geeft de test als resultaat niet alleen de persoonlijkheidssterkten, maar ook de omstandigheden waarin deze sterkten het beste tot hun recht komen. Hoe kun jij je werk zo inrichten op een manier dat jij goed kan functioneren? En je vrije tijd?

Stap 5: Vertel jezelf de waarheid

Met al die kennis over jezelf op zak, heb je ook wat tools in handen waarmee je wat tegenwicht kunt bieden aan dat negatieve stemmetje waar we het eerder over hadden. Bijvoorbeeld de dingen die je over jezelf hebt ontdekt in een persoonlijkheidstest of een talententest. Ook kan het goed zij om jezelf af en toe toe te spreken met algemene waarheden. Bijvoorbeeld dat iedereen wel eens fouten maakt en dat je niet alles perfect hoeft te doen. Het is wel belangrijk dat het dingen zijn die je ook echt zelf gelooft.

Als christen kun je dat aanvullen met bijbelse waarheden. Bijvoorbeeld met een bijbeltekst die je laat zien hoe God over jou denkt. “Jij bent zo kostbaar in mijn ogen, zo waardevol, en Ik houd zo veel van je”, zegt God bijvoorbeeld tegen jou in Jesaja 43:4. Ik hoop dat jou ook lukt om met Gods ogen naar jezelf te kijken!

Samen werken aan een beter zelfbeeld en aan je denkpatronen?

Misschien ben je ondertussen er wel van overtuigd dat het goed is om je denkpatronen en zelfbeeld te verbeteren, maar vind je het lastig om daar in je eentje mee aan de slag te gaan? In dat geval is het Bouwstenen Coachtraject misschien wel iets voor jou. Of meld je aan voor een gratis minder-stress-meer-jezelf sessie, fysiek of online. In dit gratis coachgesprek denk ik met je mee om te zien wat jou eerste stap zou kunnen zijn.