Perfectionisme
Heb jij vaak last van de neiging om alles zo perfect mogelijk te willen doen? Misschien op je werk, in je huishouden, of bij de opvoeding van je kinderen? Dan ben je zeker niet de enige. Een onderzoekje van Psychologie Magazine toonde aan dat 66% van de vrouwen zichzelf beschouwt als perfectionistisch. En de meesten waren daar eigenlijk helemaal niet zo blij mee. Zo'n 63% van hen ervoer dat vooral als een last1. En waarschijnlijk ook wel terecht. Een te grote dosis perfectionisme kan leiden tot stress, angst, minderwaardigheidsgevoelens, depressies en burn-out.
Doorgeschoten positieve eigenschap
De behoefte om goed te presteren is op zich natuurlijk niet verkeerd. Topsporters, wetenschappers, kunstenaars en musici hebben zo’n drive juist nodig om tot geweldige prestaties te komen. Mensen die zichzelf perfectionistisch noemen, houden er meestal van om hun werk nauwkeurig, grondig en zorgvuldig te doen, en echt kwaliteit te leveren. Dat is een mooie eigenschap waar je trots op kunt zijn. Sommige mensen noemen dit een gezonde vorm van perfectionisme. De kunst is alleen om die eigenschap flexibel in te zetten. Dat betekent dat je alleen zo grondig te werk gaat als de situatie daar echt om vraagt en je daar ook echt de tijd en ruimte voor hebt. Bijvoorbeeld door als topsporter wel zo perfect mogelijk te willen sporten, maar de lat minder hoog legt op andere levensgebieden. Of door als moeder te accepteren dat je huis even wat minder goed schoon is als je je kinderen een leuke vakantiedag wilt bezorgen.
Perfectionisme gaat dus een stap verder dan de mooie eigenschap van kwaliteit kunnen leveren. Als je veel last hebt van perfectionisme, wil je namelijk het liefst èlke taak zo goed mogelijk voltooien, tot in de laatste detail. Het maakt daarbij niet uit of het gaat om een grote of kleine taak, iets meer of minder belangrijks. De druk om het perfect te doen is hetzelfde op momenten dat je alle tijd en ruimte hebt als op momenten dat het helemaal niet uitkomt. Juist dat gebrek aan flexibiliteit is datgene wat uiteindelijk leidt tot heel veel stress.
Verschillende vormen van perfectionisme
Wetenschappers maken onderscheid tussen drie verschillende vormen van perfectionisme:
- Persoonlijk perfectionisme. Hoe streng ben je voor jezelf?
- Perfectionisme gericht op anderen. Wat voor eisen leg je anderen op?
- Sociaal voorgeschreven perfectionisme. Hoeveel externe druk ervaar je om zo perfect mogelijk te zijn?
Uit onderzoek blijkt dat de eerste vorm van perfectionisme kan leiden tot depressies en eetstoornissen. Sociaal voorgeschreven perfectionisme is volgens wetenschappers de meest slopende vorm van perfectionisme. Deze vorm van perfectionisme kan leiden tot angst, depressie en zelfs zelfmoordgedachten en komt vooral bij jongeren veel voor. Onder twintigers is deze vorm van perfectionisme de afgelopen dertig jaar zelfs met dertig procent toegenomen 2. Hierdoor wordt het een steeds groter maatschappelijk probleem.
Daarbij kan het nog wel per persoon verschillen op welk levensgebied de perfectionisme het meest tot uiting komt. Bij de een kan dit bijvoorbeeld vooral tot uiting komen tijdens het werk, bij de ander meer bij de opvoeding van de kinderen, het onderhouden van relaties, het uiterlijk of het huishouden.
Zelfbeeld
Perfectionisme heeft veel effect op de manier waarop je kijkt naar jezelf. Iemand die graag wil uitblinken, kan het misschien nog prima van zichzelf accepteren als dat een keer minder goed lukt. Maar iemand die heel perfectionistisch is, is vaak geneigd om zichzelf als een mislukkeling te beschouwen als iets niet helemaal perfect verloopt.
Onderliggend probleem
Als je last hebt van (een ongezonde vorm van) perfectionisme en daar iets aan wilt doen, dan is het belangrijk om te kijken of er nog onderliggende problemen zijn die een rol spelen en de perfectionisme hebben veroorzaakt of versterkt. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je in je jeugd bepaalde dingen hebt meegemaakt, of dat er door je ouders, leerkracht of klasgenoten dingen gezegd zijn waardoor je het extra belangrijk ging vinden om goed te presteren. Zelfs al is dat jaren geleden gebeurd, dan kan het nog zo zijn dat je daar nog altijd last van hebt en hun stemmen als het ware in je hoofd hoort doorklinken en continue kritiek hoort leveren op alles wat je doet. Dit wordt ook wel de innerlijke criticus genoemd.
Daarnaast kan ook hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit een rol spelen. Mensen die hooggevoelig zijn, hebben vaak meer oog voor details in hun omgeving en zijn ook meer opmerkzaam voor gevoelens van andere mensen. Daarbij hebben ze van nature de neiging om daar ook zo veel mogelijk rekening mee te houden, en juist die neiging kan ervoor zorgen dat je af en toe vervalt in perfectionisme. Aan de andere kant kunnen mensen (en misschien jij zelf ook wel) denken dat je perfectionistisch bent, bijvoorbeeld als het gaat om je huishouden, terwijl dat eigenlijk meer te maken heeft met jouw behoefte om niet te veel prikkels om je heen te hebben.
Bouwstenen coachtraject
Worstel jij met een ongezonde vorm van perfectionisme en wil je daar graag mee afrekenen? Kies dan voor het Bouwstenen coachtraject.In dit coachtraject ontdek je of jouw perfectionisme misschien komt vanuit je verleden en help ik je om je negatieve denkpatronen te doorbreken. Als je wilt, kan ik je ook een aparte test geven om te zien hoeveel last jij hebt van perfectionisme en op welke levensgebieden dit vooral speelt. Lijkt je dat wat? Meld je dan aan hiervoor via de contactpagina. Twijfel je nog, dan ben je natuurlijk van harte welkom voor een gratis minder-stress-meer-jezelf sessie, fysiek of online.
- https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/perfectionisme/
- https://www.trouw.nl/nieuws/perfectionisme-volksziekte-van-een-nieuwe-generatie~b7154a76/