Onzekerheid en laag zelfbeeld
Hoe kijk jij naar jezelf? Ben je tevreden met wie je bent, innerlijk en uiterlijk? Of voel je je vaak onzeker en twijfel je vaak of je wel goed genoeg bent? Misschien is er dan wel sprake van een laag of negatief zelfbeeld. Belangrijk om daarmee aan de slag te gaan!
Net zoals je je een beeld vormt van de mensen om je heen, zo vorm je je ook een beeld van jezelf.
Het beeld wat je van andere mensen hebt, wordt niet alleen maar bepaald door hoe iemand feitelijk is. Het wordt namelijk ook bepaald door wat die persoon bij jou van binnen oproept aan gedachten en emoties. Met als gevolg dat jij iemand heel anders kan ervaren dan dat anderen dat doen. Terwijl jij iemand misschien heel irritant en arrogant vindt, kan iemand anders dezelfde persoon juist helemaal geweldig vinden.
Op dezelfde manier heb je ook een bepaald beeld van jezelf, van wie jij bent als persoon met je sterke en minder sterke kanten. En ook voor je zelfbeeld geldt dat dat beeld deels wordt bepaald door wie je werkelijk bent, maar ook door wat dat bij jou van binnen oproept aan gedachten en emoties. Vooral dat laatste is bepalend voor het feit of je zelfbeeld gezond is, (te) positief of juist negatief.
Een negatief of laag zelfbeeld
Iedereen kan zich wel eens onzeker voelen. Zie ik er wel goed uit vandaag? Heb ik dat gesprek nu goed aangepakt? Heb ik dat examen goed gemaakt? Dat is volkomen normaal. Zeker als het gaat om bijzondere prestaties die je maar heel af en toe hoeft te leveren. Het is echter niet meer normaal als die onzekerheid je leven te veel gaat beheersen en je misschien wel faalangstig maakt. Het gaat te ver als je eigenwaarde en zelfvertrouwen hierdoor worden aangetast. In dat geval kan er sprake zijn van een laag of negatief zelfbeeld. Dat kan te maken hebben met verschillende aspecten. Voor de een gaat het vooral om het uiterlijk (te dik, te dun, niet mooi genoeg), voor anderen gaat het meer om het innerlijk (te dom, te saai, oninteressant) of om je talenten (nooit goed genoeg), of om het geheel.
Een gezond beeld van jezelf
Een laag zelfbeeld is niet gezond, maar een al te positief zelfbeeld ook niet. Het is niet gezond als je denkt dat je altijd de knapste, slimste en beste bent. Een gezond zelfbeeld houdt in dat je een realistisch beeld hebt van wie je zelf bent. Het betekent dat je weet wat jouw sterke èn zwakke kanten zijn, en dat je dat totaalplaatje van jezelf accepteert en waardeert (eigenwaarde).
Een gezond zelfbeeld helpt om op een gezonde manier relaties aan te gaan, om optimistisch in het leven te staan en positief over jezelf te denken. Ook helpt het om uitdagingen aan te gaan en voldoende (zelf)vertrouwen te hebben dat die uitdagingen wel gaan lukken. Mensen met een gezond zelfbeeld vinden het geen probleem om een positieve eigenschap van zichzelf te noemen als ze daarom wordt gevraagd. Ze hebben namelijk het basisvertrouwen dat ze waardevol zijn.
Symptomen
Een negatief of laag zelfbeeld kun je aan verschillende signalen herkennen, bijvoorbeeld het feit dat je ...
slecht tegen kritiek kunt en zelfs niet-kritische opmerkingen kan opvatten als kritiek.
vaak op zoek bent naar waardering.
altijd kritisch bent naar jezelf toe en meer oog hebt voor je negatieve dan je positieve eigenschappen.
je erg onzeker voelt en weinig zelfvertrouwen hebt.
niet trots bent op jezelf en de neiging hebt om jezelf naar beneden te halen. Als iets een succes is, heb je de neiging om dat te verkleinen (het kwam niet door mij).
jezelf voortdurend met anderen vergelijkt.
Gevolgen van een laag zelfbeeld
Een negatief of laag zelfbeeld heeft onvermijdelijk invloed op je gedrag. Het kan zijn dat je je hierdoor heel bescheiden opstelt, niet voor jezelf opkomt in een groep en weinig initiatief neemt. Misschien heb je wel gekozen voor een studie of beroep onder je niveau, om de kans op mislukken te verkleinen.
Het kan ook zijn dat je onzekerheid juist probeert te compenseren en te verbloemen. Dat kan bijvoorbeeld door topprestaties te leveren en je naar andere mensen toe juist heel zelfverzekerd voor te doen. In dat geval heb je waarschijnlijk een sterke prestatiedrang. Misschien heb je ook veel last van perfectionisme. Dat kan te maken hebben met het feit dat je je steeds met anderen vergelijkt. Daardoor leg je de lat voor jezelf waarschijnlijk heel hoog. Dat kan zorgen voor veel druk en stress, maar kan ook leiden tot faalangst.
Alles bij elkaar kan een laag zelfbeeld ook leiden tot psychische klachten zoals somberheid, angst en piekeren. Ook kunnen daar lichamelijke klachten bij komen, zoals hoofdpijn en buikpijn.
Gevolgen voor de mensen om je heen
Wat veel mensen vaak niet door hebben, is dat hun negatieve zelfbeeld ook gevolgen heeft voor de mensen om hen heen. Stel je bijvoorbeeld maar voor dat een onzeker iemand een voorstel doet om een uitstapje te maken of aanbiedt om iemand te helpen. Door de onzekerheid zal dat voorstel waarschijnlijk heel anders op andere mensen overkomen dan een voorstel van iemand die niet onzeker is. En als bijvoorbeeld een moeder heel negatief denkt over zichzelf, heeft dat waarschijnlijk ook effect op de manier waarop haar kinderen over zichzelf denken en praten. Een extra reden dus om er wat aan te doen.
Aanpakken bij de wortel
Als je wilt werken aan een gezonder zelfbeeld, kan het goed zijn om uit te zoeken hoe dat negatieve zelfbeeld is ontstaan. Het kan zijn dat je vroeger iets hebt meegemaakt waardoor je minder positief naar jezelf bent gaan kijken. Misschien kreeg je weinig waardering van je ouders of werd je op school gepest. Het kan ook zijn dat je op latere leeftijd veel druk ervaarde door alles wat je voorbij zag komen op sociale media.
Vandaar dat we in het Bouwstenen Coachtraject bewust de tijd nemen om stil te staan bij het persoonlijke verleden. Vaak komen er daar verrassende dingen boven. Vaak zijn het dingen waar cliënten zich niet bewust van waren, maar die nog steeds impact blijken te hebben en gezorgd hebben voor bepaalde patronen. Juist die bewustwording en verwerking hiervan is een zinvolle eerste stap die helpt om op een andere manier naar zichzelf te gaan kijken.
Jezelf beter leren kennen
Zoals hierboven aangegeven is een gezond zelfbeeld gebaseerd op een realistisch beeld van jezelf, met je mooie en minder mooie kanten. Vandaar dat ik in coachtrajecten ook vaak met cliënten aan de slag ga om hen te helpen om zichzelf beter te leren kennen. Dat doen we door middel van verschillende persoonlijkheidstesten. Zo’n test helpt om je bewust te worden van je sterke kanten, en maakt tegelijkertijd duidelijk hoe verschillend mensen in elkaar zitten. Dat laatste kan heel helpend zijn als je vaak in de verleiding valt om jezelf met anderen te vergelijken. Zij hebben misschien weer sterke kanten die jij niet hebt.
As je weet wat jouw sterke kanten zijn en daarmee ook welke dingen je minder goed kan, is het ook makkelijker om bewust te kiezen voor activiteiten die passen bij wie jij bent als persoon. Iemand die bijvoorbeeld heel introvert is, komt waarschijnlijk niet echt tot zijn recht in een grote groep, maar veel meer in een klein groepje mensen. Als je leert om daar meer rekening mee te houden, kan dat je zelfvertrouwen echt een boost geven.
Denkpatronen veranderen
Zoals hierboven al aangegeven, wordt je zelfbeeld deels bepaald door hoe je in elkaar zit, en deels door wat dat bij jezelf aan gedachten en emoties oproept. Als je dus wilt werken aan een gezonder zelfbeeld, is het dus ook belangrijk om te kijken wat voor gedachten je dan eigenlijk hebt over jezelf. Soms zijn dat meerdere gedachten naast elkaar. Het kan zijn dat je tot de conclusie komt dat daar heel ongezonde denkpatronen tussen zitten. In dat geval is het belangrijk om deze ongezonde denkpatronen te doorbreken en je gezonde denkpatronen te versterken of aan te leren. In een coachtraject kan ik je daarbij helpen door middel van Rationeel Emotieve Therapie. In het Bouwstenen Coachtraject is dit verwerkt in de bouwsteen 'Vernieuwing van je denken'.
Bouwstenen Coachtraject - zelfbeeld coaching op maat
Kun je wel wat hulp gebruiken om je zelfbeeld te verbeteren? Ik kan je hierbij helpen door middel van het Bouwstenen Coachtraject. Met de bouwsteen ‘teken je verleden’ ontdek je het direct als je negatieve zelfbeeld veroorzaakt is door iets wat je vroeger hebt meegemaakt. Met de bouwsteen 'Dichter bij jezelf’ leer je jezelf beter kennen door middel van verschillende tests, en help ik je om negatieve denkpatronen over jezelf te doorbreken. Wil je een eerste stap zetten? Maak dan een afspraak voor een gratis minder-stress-meer-jezelf sessie (fysiek of online) en ontdek waar jij mee kan beginnen om je zelfbeeld te verbeteren en meer ontspannen in het leven te staan.