Heb jij ook wel eens van die momenten dat je zo veel prikkels te verwerken hebt gehad, dat er even niets meer bij kan? Overprikkeling kan iedereen af en toe overkomen, maar als je hoogsensitief bent, of nog herstellende van een burn-out, dan heb je er waarschijnlijk vaker last van. In deze blog leg ik je uit hoe dat komt en wat je eraan kunt doen.
Af en toe heb ik het gevoel dat mijn hoofd even helemaal vol zit, waardoor het kleinste dingetje me al te veel kan zijn. Het liefst zet ik mijn telefoon op zo’n moment even helemaal uit, omdat ik er even niet aan moet denken om wat voor berichtje dan ook te krijgen. Grapjes kan ik dan zomaar verkeerd opvatten, waardoor ik kribbig of juist heel emotioneel reageer. Blijkbaar zijn alle prikkels me dan even te veel geworden. Op zo’n moment trek ik me het liefst even terug in onze slaapkamer met een fijn boek, om even helemaal tot rust te komen.
Hoogsensitiviteit en andere oorzaken
Als het gaat over overprikkeling, leggen we al snel de link met hoogsensitiviteit, maar eigenlijk is dat niet terecht. Overprikkeling is iets dat iedereen af en toe kan overkomen, zeker in de huidige tijd waar het aantal dagelijkse prikkels vele malen hoger ligt dan honderd jaar geleden. Overprikkeling ontstaat simpelweg als je meer prikkels binnen krijgt dan je brein kan verwerken. Mensen die hoogsensitief zijn, zijn hier wel gevoeliger voor, waardoor ze eerder last hebben van overprikkeling dan andere mensen. Maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor mensen met autisme, ADHD, niet-aangeboren hersenletsel en mensen die eerder een burn-out hebben gehad. Ook zij hebben vaak meer moeite met het verwerken van alle prikkels die op hen afkomen dan de gemiddelde mens.
wat is overprikkeling? Je krijgt meer prikkels binnen dan je brein kan verwerken. Met prikkels bedoelen we de signaaltjes die je binnenkrijgt via je zintuigen. Alles wat je hoort, ziet, voelt, proeft en ruikt.
Drie vormen van overprikkeling
Overprikkeling kan op verschillende manieren ontstaan. Eigenlijk zou je drie verschillende soorten kunnen onderscheiden:
- Zintuiglijke overprikkeling. Hierbij komen er te veel zintuiglijke prikkels binnen, bijvoorbeeld door heel fel licht en hard geluid, of een ruimte met heel veel geroezemoes.
- Cognitieve overprikkeling. Hierbij speelt het probleem meer op het gebied van denken en leren. In dat geval heeft je brein moeite om alle informatie te verwerken die binnenkomt, bijvoorbeeld als je luistert naar iemand die een ingewikkeld verhaal vertelt.
- Emotionele overprikkeling. Hierbij komen er juist te veel emotionele prikkels binnen, waardoor je zelf ook moeite krijgt om je emoties te reguleren.
Wat merk je aan jezelf bij overprikkeling?
Er zijn verschillende symptomen waardoor je kunt herkennen dat je overprikkeld bent:
- vermoeidheid
- lusteloosheid
- stressklachten
- geluiden niet kunnen verdragen
- snel ongeduldig zijn
- stemmingswisselingen
- slechte concentratie
- hoofdpijn, nekklachten, spierpijn
- huilbuien
- onzekerheid
Al deze symptomen ontstaan doordat je stresshormonen in actie zijn gekomen door de overprikkeling. Je lichaam heeft als het ware een noodsituatie gedetecteerd en maakt zich klaar om actie te komen en ofwel te vluchten, te vechten of te bevriezen. Normaal gesproken komt je stresssysteem na verloop van tijd geleidelijk weer tot rust, tenzij er zo veel stressvolle situaties zich achter elkaar aandienen, dat de situatie chronisch wordt, en er in feite sprake is van chronische overprikkeling. In dat geval duurt het veel langer voor alle stresshormonen weer tot het normale niveau zijn gezakt.
Overprikkeling bij hoogsensitiviteit
Als je hoogsensititief bent, is de kans groot dat je hier vaker last van hebt. Dat heeft ermee te maken dat hoogsensitieve mensen meer moeite hebben om prikkels te filteren en deze ook diepgaander verwerken. Bovendien zijn zij vaak ook in staat om subtiele veranderingen waar te nemen en emoties van andere mensen goed aan te voelen, en deze soms ook over te nemen. Niet zo gek dus dat je daardoor eerder aan je grens zit.
Overprikkeling voorkomen
Ook voor overprikkeling geldt dat voorkomen vaak beter is dan genezen. Luister dus goed naar de signalen van je lichaam, zodat je op tijd even een pauze kan nemen om jezelf even tot rust te brengen. Bijvoorbeeld door even lekker naar buiten te gaan, of even echt te ontspannen met een hobby. En bewaak je agenda, door niet al te veel dingen achter elkaar te plannen die zorgen voor veel prikkels. Zorg ook dat je af en toe de tijd neemt om gewoon even te rommelen en te lanterfanten, zeker als je HSP bent. En leg de lat voor jezelf zeker niet te hoog!
Even doorpraten?
Vind je het lastig om hier zelf mee aan de slag te gaan? Kun je wel wat hulp gebruiken om je grenzen beter te bewaken en overprikkeling te voorkomen? Meld je dan eens aan voor een gratis minder-stress-meer-jezelf sessie en ontdek wat jij zou kunnen doen om hier echt stappen in te zetten!