Betrap jij jezelf er ook regelmatig op dat je jezelf vergelijkt met anderen en je stiekem afvraagt waarom je het zelf niet zo goed voor elkaar hebt als zij? En geeft dat elke keer weer een knauw voor je zelfvertrouwen? In deze blog leg ik je uit waarom we steeds weer geneigd zijn om te vergelijken en hoe je dat voor jezelf kunt omkeren.

Het zit in onze natuur

De psycholoog Leon Festinger vroeg zichzelf dat ook al af in 1954. Hij kwam uiteindelijk tot een conclusie die nog altijd bekend staat als de sociale vergelijkingstheorie. We zijn als mens nu eenmaal sociale wezens. Het vergelijken van onszelf met anderen is een manier die we van oudsher gewend zijn om te bepalen waar we staan in een groep. En bepalen of we tevreden zijn over onze positie en prestaties. Zo niet, dan moeten we misschien actie ondernemen om die te verbeteren. In feite geven we daarmee antwoord op de tijdloze vraag: wie ben ik? Volgens Festinger zijn we als mens niet in staat om die vraag onafhankelijk te beantwoorden. Pas als we ons gedrag, ons gevoel en onze mening vergelijken met die van anderen, zijn we ook in staat om iets te zeggen over onszelf.

Opwaarts of neerwaarts vergelijken

Volgens deze vergelijkingstheorie kun je jezelf op twee manieren met anderen vergelijken:

1. De opwaartse vergelijking: Je vergelijkt jezelf met anderen waarvan je denkt dat ze beter af zijn dan jezelf.
2. De neerwaartse vergelijking: Je vergelijkt jezelf met anderen waarvan je denkt dat ze slechter af zijn dan jezelf.

Op zich hoeft zo’n vergelijking niet perse negatief uit te werken. Als je bijvoorbeeld heel gedreven en ambitieus bent, kan een opwaartse vergelijking met bijvoorbeeld een topsporter je helpen om jezelf nog meer te motiveren. En een neerwaartse vergelijking kan je helpen om tevreden te zijn over je eigen prestaties. Maar ik denk dat het voor de meeste mensen toch niet helemaal zo werkt. Veel vrouwen zijn geneigd om zich vooral opwaarts te vergelijken met mensen die het beter voor elkaar lijken te hebben. En in de praktijk voelen we ons daar niet echt beter door.

Impact op ons zelfvertrouwen

Jezelf vergelijken met anderen heeft een sterk effect op ons zelfbeeld en ons gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen. Het probleem is vaak dat ons beeld vertekend is. We vergelijken namelijk onze mindere kwaliteiten met de beste kwaliteiten van iemand anders. En we vergelijken onze mindere momenten met de topmomenten van anderen. We vergelijken onze ‘behind the scenes’ met de ‘highlight reels’ van andere mensen.
Het is een gewoonte die enorm versterkt wordt door de sociale media. Het vergelijken van onszelf met anderen is op zich iets van alle eeuwen. Maar dankzij de sociale media hebben we tegenwoordig veel meer mogelijkheden om onszelf te vergelijken. We worden online voortdurend blootgesteld aan de successen en prestaties van anderen. En hoewel we in theorie best weten dat sociale media alleen de hoogtepunten laten zien, en meestal geen goed beeld geven van het echte dagelijkse leven, vergeten we dat in de praktijk toch heel vaak. En voelen we ons verdrietig of jaloers op hun ogenschijnlijk betere relatie, betere baan, leukere vrienden en mooiere vakanties.

Beperk je sociale media gebruik

Hoe kun je jezelf helpen om niet weer steeds in dezelfde valkuil te trappen? Een heel praktische optie is om minder tijd te besteden aan sociale media. Ik kan me voorstellen dat het voor veel mensen geen optie is om helemaal te stoppen met sociale media. Voor mijzelf ook niet. Maar misschien is het wel een optie om er minder tijd aan te besteden. Er bestaan verschillende apps die je daarbij kunnen helpen. Zelf merk ik ook dat ik mijn instagram of facebook app soms vooral open omdat ik even niets te doen heb. En dat terwijl ik inderdaad niet altijd even vrolijk wordt van datgene wat ik daar zie. Ik merk dat ik het nodig heb om daar telkens weer opnieuw een bewuste keuze in te maken, omdat het op een gegeven moment ongemerkt er toch weer insluipt. Goed om ook elkaar daarbij te helpen!

Boost je zelfvertrouwen en focus op je eigen sterke kanten

Zoals ik hierboven al schreef, vergelijken we vaak onze mindere kanten met de beste kwaliteiten van iemand anders. Neem daarom eens de tijd om na te denken over je eigen kwaliteiten. Wat zijn jouw sterke kanten waar je trots op mag zijn? Dat kunnen ook kanten zijn die minder zichtbaar zijn op sociale media. Extraverte mensen laten hun sterke kanten vaak veel duidelijker naar voren komen dan introverte mensen, doordat ze gewoon meer voor het voetlicht staan. Introverte mensen hebben andere sterke kanten, zoals het vermogen om goed te luisteren, een diepgaand gesprek te voeren, anderen te bemoedigen, en hun werk heel goed te doen in samenwerking met hun collega’s. Vaak zijn zij ook degene die in een team zorgen voor een fijne sfeer met persoonlijke aandacht.

Gebruik het als inspiratie

Vergelijken is niet alleen maar negatief. Het zegt namelijk ook iets over jouw behoeften en verlangens. Als je jezelf betrapt op een vergelijking die vaak terugkomt, dan kun je jezelf ook eens de vraag stellen welk verlangen daar bij jezelf onderligt. Neem eens de tijd om daar rustig over na te denken. Juist door op die manier bij jezelf stil te staan, kun je het negatieve effect van de vergelijking omdraaien en er iets positiefs uithalen. Want als je jezelf eenmaal bewust bent van dat verlangen, kun je ook bedenken welke stap je zou kunnen zetten om daar te komen. Misschien verlang je wel naar hechtere vriendschappen en kun je een stap zetten door daar meer tijd in te investeren.

Praat erover door tijdens een koffieochtend

Wil je hier graag een keertje over doorpraten? Dat kan! Op woensdag 1 februari 2023 organiseer ik weer een Levenshuis koffieochtend, waar deze keer het thema ‘Vergelijken’ centraal staat. Een mooi thema om over in gesprek te gaan met andere vrouwen onder leiding van mij als coach. Om eens met elkaar uit te wisselen op welk levensgebied jij het meest geneigd bent om jezelf met anderen te vergelijken. Om erover na te denken wat dat voor jou betekent. En hoe je er voor jezelf een positieve draai aan kunt geven. Wil je erbij zijn? Meld je dan snel aan via de volgende link.

Kun je wel wat hulp gebruiken om je zelfvertrouwen te versterken en minder te vergelijken?

Vind je het lastig om hier zelf mee aan de slag te gaan? Kun je wel wat hulp gebruiken om je zelfvertrouwen te versterken en minder vaak te stappen in de valkuil van negatief vergelijken? Meld je dan eens aan voor een gratis minder-stress-meer-jezelf sessie en ontdek wat jij zou kunnen doen om hier echt stappen in te zetten!