Elke dag komen er weer tal van prikkels op ons af, en dat kan soms best vermoeiend zijn. Dat geldt vooral als er bij jou sprake is van hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit (HSP), omdat je daardoor gevoeliger bent voor prikkels en deze ook diepgaander verwerkt. Maar ook als je niet hooggevoelig bent, kan het zijn dat je je af en toe overweldigd voelt door alle prikkels die op je af komen. Welk type prikkels nu precies het meeste impact op jou hebben, verschilt van persoon tot persoon. In deze blog leg ik je uit welke soorten prikkels je kunt tegenkomen. Kijk de lijstjes eens door om te zien voor welke soort prikkels jij het vooral gevoelig bent. Goed om rekening mee te houden.
Onderzoek heeft laten zien dat ongeveer één op de vijf mensen hooggevoelig is, oftewel hoogsensitief. Ik vermoed dat niet al deze mensen zich bewust zijn van hun eigen hooggevoeligheid. Dat kan komen doordat ze niet goed weten wat hoogsensitiviteit inhoudt, of omdat ze er een heel stereotiep beeld van hebben, waarin ze zichzelf niet herkennen.
Eén van mijn cliënten was heel verbaasd toen uit een test bleek dat ze hooggevoelig was. Ze had dat nog nooit van zichzelf gedacht. Ze dacht dat mensen met hooggevoeligheid vooral last hebben van fysieke prikkels zoals fel licht en hard geluid, terwijl ze zich vooral moeite had met emotionele prikkels. Uiteindelijk was het voor haar heel verhelderend om te ontdekken dat dit te maken had met haar hoogsensitiviteit.
Geldt dat misschien ook voor jou? In deze blog geef ik daarom een overzicht van de verschillende soorten prikkels waar je gevoelig voor kunt zijn bij hooggevoeligheid.
Fysieke prikkels
De meeste mensen zullen bij hooggevoeligheid vooral denken aan de gevoeligheid voor fysieke prikkels. En inderdaad zijn veel hoogsensitieve mensen daar gevoelig voor. Het gaat bijvoorbeeld om de volgende dingen:
- Harde geluiden
- Fel licht
- Visuele prikkels (denk aan TV, computer en mobiel)
- Geuren
- Smaken van eten
- Materialen op je huid (zoals kledingmerkjes, ruwe stoffen, parfums)
- Pijn
- Cafeïne
- Allergieën of eczeem
- Omgevingsprikkels (denk aan het verschil tussen een rommelige en vol ingerichte woonkamer en een kamer met een rustige minimalistische inrichting of een plekje in de natuur)
Als je gevoelig bent voor fysieke prikkels, kunnen dit soort dingen je af en toe overweldigen. Onlangs vertelde een cliënt aan mij dat zij gevoelig is voor fel licht en dat ze vaak even de lamp zachter draait als ze bij haar familie op bezoek is. Zelf heb ik niet zo snel last van licht, maar kunnen wel geluiden sterk bij mij binnenkomen en heb ik regelmatig behoefte aan stilte om me heen.
Voor welke van deze prikkels ben jij gevoelig? Welke komen bij jou relatief sterker binnen? Dit soort fysieke prikkels kunnen vaak op de achtergrond spelen terwijl je met andere dingen bezig bent, en ongemerkt veel energie wegzuigen.
Emotionele prikkels
Fysieke prikkels mogen dan wel het meest bekend zijn in relatie tot hooggevoeligheid, maar voor veel hooggevoelige mensen zijn dit niet perse de meest belastende prikkels. Waar veel van hen misschien nog wel meer moeite mee hebben, is het omgaan met emotionele prikkels, afkomstig van de mensen in hun omgeving. Misschien herken je dat zelf ook wel. Welke van de volgende uitspraken zijn op jou van toepassing?
- Gevoelig voor stemming en sfeer in een groep mensen
- Gevoelig voor verwachtingen van anderen
- Emoties van andere mensen aanvoelen
- Leed van anderen aantrekken
- Direct doorhebben waarom iemand zich niet op zijn gemak voelt
- Makkelijk inleven in anderen
- Diep geraakt worden door kunst, muziek of films
- Een rijke en complexe gevoelswereld
Als je gevoelig bent voor emotionele prikkels, voel je het direct aan als iemand anders niet lekker in zijn vel zit. Het kan zelfs zo zijn dat je hun emoties overneemt zonder dat je je daarvan bewust bent, waardoor je je zelf ook minder prettig gaat voelen.
Sommige mensen hebben hierdoor de neiging om de problemen van andere mensen als het ware over te nemen. Ze voelen zich zo betrokken, dat ze graag willen bijdragen om het leed te laten verdwijnen of in ieder geval te verminderen. Dat kan uitmonden in een ‘redder-mentaliteit’, waarbij mensen zich als het ware verantwoordelijk voelen om iedere nood die ze tegenkomen ook op zich te nemen, waardoor ze zichzelf heel snel overbelasten. Dat is natuurlijk niet te bedoeling. In dat geval kan het goed zijn om dit eens te bespreken met een coach, zodat je kunt leren om je eigen hart te beschermen en dit beter te doseren.
Prikkels in nieuwe situaties
Veel mensen met hooggevoeligheid hebben tijd nodig om te wennen aan veranderingen. Dat kan zich uiten op verschillende manieren. Welke van de volgende manieren herken jij voor jezelf?
- Nieuwe situaties eerst observeren voordat je eraan deelneemt
- Moeite om te accepteren als een dag anders loopt dan verwacht
- Tijd nodig om grote veranderingen in je leven te accepteren
- Snel schrikken van onverwachte gebeurtenissen
- Oog voor kleine veranderingen in bijvoorbeeld interieur of uiterlijk
Grote veranderingen kunnen ervoor zorgen dat je je overdonderd voelt. Het kan even duren voordat je weer het gevoel hebt dat je dingen onder controle hebt. Anderen kunnen hierdoor de indruk krijgen dat je star bent, maar als veranderingen goed worden aangekondigd, heb je er waarschijnlijk minder moeite mee. Het is echter wel belangrijk om jezelf die ruimte te gunnen die je op zo’n moment nodig hebt.
Prikkels in sociale situaties
Voor veel hooggevoelige mensen kunnen sociale situaties leuk zijn, maar ook vermoeiend. Hoe je dat precies beleeft, is ook afhankelijk van het feit of je meer introvert of extravert bent. Een heel introvert persoon houdt vaak helemaal niet van aandacht in een grote groep, terwijl een extravert hooggevoelig persoon die aandacht op zich wel prettig vindt, maar op een gegeven moment toch uitgeput raakt door de veelheid aan sociale prikkels.
Welke van de volgende uitspraken zijn op jou van toepassing?
- Ik houd er niet van als alle aandacht op me gericht is
- Ik wil liever ook geen positieve aandacht in de groep
- Ik heb wel graag alle aandacht in de groep, maar het put me ook uit
- Als er op me wordt gelet, presteer ik slechter
- Ik raak makkelijk overweldigd in een grote groep mensen
- Ik voel me snel overweldigd door alles wat ik lees en zie op sociale media
- Op drukke dagen voel ik de behoefte om me terug te trekken
Even ontprikkelen
Natuurlijk is het niet altijd mogelijk om prikkels te vermijden. En dus zal het af en toe voorkomen dat je overprikkeld raakt. Het is goed om voor jezelf een manier te vinden om daar goed mee om te gaan. Misschien door even in je eentje naar buiten te gaan, even een half uurtje in het donker op bed te gaan liggen of je even terug te trekken met een lekker boek. Het kan goed zijn om dat ook uit te leggen aan de mensen om je heen, zodat zij op zo’n moment ook begrijpen wat er aan de hand is.
Hoe is dat voor jou?
Herken jij jezelf in een deel van bovenstaande opsomming? Welke prikkels komen bij jou relatief sterk binnen? En welke heb je nauwelijks last van? Hoe zou jij een betere balans kunnen vinden en jezelf soms af en toe kunnen afschermen, zodat zulke prikkels je minder energie kosten? Kun je daar nog wel wat hulp bij gebruiken? Misschien is het Bouwstenen Coachtraject dan wat voor jou. In dit coachtraject kies je zelf de bouwstenen (modules) die jij nodig hebt. Een van die bouwstenen is specifiek gericht op hooggevoeligheid. Door middel van een test bepaal je of je inderdaad hoogsensitief bent, of op wat voor manier. Ik geef je hier meer uitleg over, en samen bekijken we hoe je hier goed mee kunt omgaan en dit kunt inzetten als kracht. Neem gerust contact op als je hier meer over wilt weten. Je kunt je ook aanmelden voor een gratis minder-stress-meer-jezelf sessie, waarbij je zult ontdekken welke eerste stap jij zou kunnen zetten om meer rust en balans te vinden.